Πληθωρισμός (inflation)

Πληθωρισμός είναι η τάση αύξησης του γενικού επιπέδου των τιμών στην οικονομία. Το μέγεθος του πληθωρισμού προσδιορίζεται από την εξέλιξη του δείκτη τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών. Ειδικότερα, προσδιορίζεται από την εξέλιξη ορισμένων αριθμοδεικτών που αφορούν το δείκτη τιμών καταναλωτή.

Ο πληθωρισμός έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία γιατί μειώνει την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων (ιδίως εκείνων που έχουν σταθερά ονομαστικά εισοδήματα π.χ. εργαζόμενοι με σταθερό μισθό, είτε δημόσιου είτε ιδιωτικού τομέα), ενισχύει την ανισοκατανομή του εισοδήματος, μειώνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, ενθαρρύνει τις εισαγωγές και περιορίζει τη ροπή για αποταμίευση.


Είδη πληθωρισμού

Πληθωρισμός ζήτησης

Ο πληθωρισμός ζήτησης εμφανίζεται σε περιόδους έντονης οικονομικής δραστηριότητας και δημιουργείται επειδή η αύξηση της συνολικής ζήτησης υπερβαίνει το επίπεδο του προϊόντος της οικονομίας που μπορεί να παραχθεί με πλήρη απασχόληση των διαθέσιμων μέσων παραγωγής και της τεχνολογίας (προσφοράς) και έτσι προκαλείται αύξηση τιμών αγαθών κι υπηρεσιών.

Αυτό συμβαίνει γιατί η προσφορά αδυνατεί να προσαρμοστεί αμέσως στην αυξημένη ζήτηση με συνέπεια την αύξηση των τιμών έως ότου εξισωθεί η συνολική ζήτηση με την προσφορά σε χρηματικούς όρους.

Η ζήτηση αυτή μπορεί να προέρχεται από τα νοικοκυριά (ιδιωτική κατανάλωση) ή από τις επιχειρήσεις (επενδύσεις) ή από τις δημόσιες δαπάνες (κράτος) οι οποίες για να χρηματοδοτηθούν αυξάνεται το δημόσιο χρέος και διογκώνονται τα δημοσιονομικά ελλείματα. (Προσοχή λοιπόν στις εξαγγελίες!!!!!)

Πληθωρισμός κόστους

Ο πληθωρισμός κόστους εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους υποτονικής δραστηριότητας και οφείλεται κυρίως στις ατέλειες του μηχανισμού της αγοράςκαι στους φόρους.

Ειδικότερα δημιουργείται από την αύξηση των στοιχείων κόστους (η τιμή υπερβαίνει το οριακό κόστος) των προϊόντων, είτε από την επιχείρηση (ολιγοπωλιακές, κέρδη, κακή οργάνωση), είτε από τους εργαζόμενους (εργατικά σωματεία, μισθοί, χαμηλή παραγωγικότητα), είτε από το κράτος (φόρος κερδών, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, έμμεσοι φόροι), είτε από τις τιμές των εισαγομένων αγαθών ή πρώτων υλών. (ωχ ωχ ωχ και πάλι προσοχή στις εξαγγελίες !!!!!)

Αυτή η κατάσταση οδηγεί στην δημιουργία κλίματος αβεβαιότητας και σε οικονομικό φαύλο κύκλο.

Παράδειγμα:
Η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών ή των φόρων οδηγεί σε αύξηση των τιμών των προϊόντων και οι εργαζόμενοι ζητούν αύξηση των αμοιβών τους, αλλά η αύξηση αυτή οδηγεί και πάλι σε αύξηση των τιμών.

Εισαγόμενος πληθωρισμός
Εισαγόμενος πληθωρισμός υπάρχει στην περίπτωση αύξησης των τιμών των πρώτων υλών ή αύξησης της ζήτησης των εγχώριων προϊόντων από το εξωτερικό. (δηλαδή αν αυξηθούν οι εξαγωγές μας όταν θα χρησιμοποιήσουμε ένα πιο αδύναμο νόμισμα χωρίς κανέναν έλεγχο)

Προσοχή και πάλι στις εξαγγελίες !!!!

Κατευθυνόμενος πληθωρισμός

Κατευθυνόμενος πληθωρισμός υπάρχει όταν οι νομισματικές αρχές αυξάνουν την προσφορά χρήματος (έκδοση νέου χρήματος).

Ραχήλ μας οδηγείς !!!!!!!!!!!!!!!1

Πληθωρισμός αδράνειας

Πληθωρισμός αδράνειας ονομάζεται ο πληθωρισμός, ο ρυθμός αύξησης του οποίου είναι σταθερός. Διαφέρει από τον στασιμοπληθωρισμό που συναντάται όταν υπάρχει ταυτόχρονα πληθωρισμός κι ανεργία (ύφεση)

Εμφανής πληθωρισμός

Αφανής πληθωρισμός

Αφανής είναι ο πληθωρισμός όταν υπάρχουν πληθωριστικές πιέσεις αλλά εξουδετερώνονται με συνέπεια να μην αυξάνονται οι τιμές.
Η εξουδετέρωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με κρατική παρέμβαση , δηλαδή επιδότηση της τιμής ενός προϊόντος ή υποτονική προσφορά ενός προϊόντος που κατανέμεται στους καταναλωτές με αγορανομικό δελτίο. (τα κουπόνια έρχονται !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!)

Η δημοσιονομική, συνεπώς, παρέμβαση εξαρτάται από το είδος του πληθωρισμού και από τις κοινωνικές ομάδες που συμβάλλουν στις πληθωριστικές πιέσεις. Είναι πολύ σημαντικό να εντοπισθεί η μορφή του πληθωρισμού, γιατί στην αντίθετη περίπτωση τα επιλεγέντα μέτρα μπορεί να οδηγήσουν σε αντίθετα αποτελέσματα.

Παράδειγμα:
Εάν ο πληθωρισμός είναι ζήτησης και τα μέτρα σκοπεύουν πληθωρισμό κόστους, τότε μια μείωση των έμμεσων φόρων θα ενισχύσουν την ενεργό ζήτηση, με συνέπεια την επιδείνωση των πληθωριστικών πιέσεων.

Μέτρα αντιμετώπισης πληθωρισμού

1)   Πληθωρισμός ζήτησης 

Στην περίπτωση του πληθωρισμού ζήτησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέτρα όπως: η μείωση δημοσίων δαπανών με αμετάβλητους τους φόρους, αύξηση φόρων με αμετάβλητες τις δημόσιες δαπάνες ή μείωση δημοσίων δαπανών και ισόποση μείωση φόρων.
Εάν θεωρηθεί ότι ο δημόσιος τομέας είναι ο κύριος υπεύθυνος των πληθωριστικών πιέσεων τότε θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη μείωση των δημοσίων δαπανών, ενώ αν είναι τα νοικοκυριά τότε θα επιλεγεί η αύξηση των φόρων, η οποία θα οδηγήσει σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και αποδυνάμωση της ζήτησης. Τέλος, στην περίπτωση των επιχειρήσεων ως καταλληλότερο μέτρο κρίνεται η αύξηση των φόρων επί των κερδών.
2) Πληθωρισμός κόστους

Εάν ο πληθωρισμός εκτιμηθεί ότι είναι πληθωρισμός κόστους, τότε η αντιπληθωριστική πολιτική δεν θα πρέπει να αποβλέπει στη μείωση της ζήτησης αλλά στη συγκράτηση των στοιχείων του κόστους παραγωγής και γενικότερα των στοιχείων εκείνων που διαμορφώνουν την τελική τιμή του προϊόντος στον καταναλωτή κι αυτό γιατί η μείωση των στοιχείων κόστους οδηγεί σίγουρα στη μείωση των τιμών αλλά και στην αύξηση της παραγωγής, ενώ αντίθετα η αποδυνάμωση της ζήτησης πιθανόν να μειώσει τις τιμές, αλλά σίγουρα μειώνει και την παραγωγή.
Η δημοσιονομική, συνεπώς, παρέμβαση μπορεί να επικεντρωθεί στη μείωση των φόρων (δεδομένου ότι όλοι οι φόροι τελικά μετακυλίονται στις τιμές), των επιτοκίων (κόστος κεφαλαίου) και στη χρηματοδότηση με δημόσιες δαπάνες προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας και προώθησης των σύγχρονων τεχνολογιών, τα οποία θα οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας-κεφαλαίου και σε συγκράτηση της αύξησης των τιμών.

Η παρεμβατική αυτή δημοσιονομική πολιτική θεωρείται αποτελεσματική ιδίως εάν ο βαθμός της παραοικονομίας, της φοροδιαφυγής και της ελαστικότητας των δημοσίων δαπανών είναι χαμηλός.

Συνέπειες του πληθωρισμού

Οι συνέπειες του πληθωρισμού είναι όλες αρνητικές με εξαίρεση εκείνες που αφορούν τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων, εκείνους που οφείλουν σταθερά ποσά δανείων (σε βάρος των δανειστών) και το κράτος το οποίο εισπράττει περισσοτέρους φόρους λόγω της διόγκωσης των τιμών (έμμεσοι φόροι) και της ονομαστικής αύξησης των εισοδημάτων (άμεσοι φόροι).

Αντίθετα, τα σταθερά εισοδήματα  και τα εισοδήματα εκείνα τα οποία δεν προσαρμόζονται έγκαιρα και πλήρως στις αυξήσεις των τιμών υφίστανται μεγάλη απώλεια εξαιτίας της πληθωριστικής διαδικασίας.

Οι κυριότερες αρνητικές επιπτώσεις του πληθωρισμού είναι η μείωση:
α) της ανταγωνιστικότητας των εγχωρίων προϊόντων με αποτέλεσμα τη μείωση των εξαγωγών κι αύξηση εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή χειροτέρευση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Όταν χειροτερεύσει το ισοζύγιο πληρωμών το πιθανότερο είναι να ακολουθήσει υποτίμηση του νομίσματος.

β) της αγοραστικής δύναμης του χρήματος και του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων και της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, αφού στην πράξη η αύξηση τιμών δεν συνεπάγεται πάντα και αύξηση αμοιβών.

γ) της ροπής για αποταμίευση γιατί ο πληθωρισμός μειώνει με την πάροδο του χρόνου την πραγματική της αξία, ενώ παράλληλα συμβάλλει στη διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα, με συνέπεια την επιβάρυνση του κόστους κεφαλαίου και την εξασθένιση της ροπής για επενδυτική δραστηριότητα.
Ο πληθωρισμός επίσης συνεπάγεται και ανακατανομή εισοδημάτων (εφόσον τιμές / εισοδήματα δεν αυξάνονται με τον ίδιο τρόπο), η οποία είναι συνήθως σε βάρος των χαμηλών και προς όφελος των υψηλών εισοδηματιών.

Πιο συγκεκριμένα η ανακατανομή επιδεινώνεται από την πληθωριστική αύξηση των εισοδημάτων η οποία διογκώνει το φορολογικό βάρος όσων δεν φοροδιαφεύγουν και όσων το φορολογητέο εισόδημα είναι στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων.

Το τελευταίο συμβαίνει γιατί το εύρος χαμηλών εισοδηματικών κλιμακίων είναι «μικρό» και μια μικρή αύξηση του εισοδήματος μετακινεί τον φορολογούμενο στο επόμενο κλιμάκιο στο οποίο όμως αντιστοιχεί υψηλότερος οριακός φορολογικός συντελεστής.

Αυτό έχει ως συνέπεια την αφαίρεση εισοδήματος και μείωση του πραγματικού εισοδήματος των χαμηλών εισοδηματιών. Επιπλέον, είναι ένας έμμεσος τρόπος μεταφοράς πόρων από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα.

Πηγή: http://www.euretirio.com/2010/07/plithorismos.html#ixzz3OyzNVYi4
www.euretirio.com 

Τι δεν καταλαβαίνετε τελικά ???????????????????

Αμανιός Εμμ. Αντώνης

Σύμβουλος Επιχειρήσεων AntAma Marketing Activities

Καθηγητής Μάρκετινγκ ΙΙΕΚ ΔΕΛΤΑ Θεσσαλονίκης